2020(e)ko ekainaren 16(a), asteartea

Mañeruibarko euskara. Koldo Colomo.


Mañeruibarko euskara
etxe izenen eta izengoitien bidez
                                                                                             
Koldo Colomo Castro, 2020/05/17

Etxe izenak
2014. urtean hogeita hamar laguneko ikerlan talde bat osatu genuen Izarbeibarko eta Mañeruibarko etxe izenak jasotzeko. Emaitza linguistikoa eta antropologikoa bikaina izan zeneta 2000 etxe izen baino gehiago jasogenituen bi ibarretan(Hainbat egile 2014),
Ikerlanari esker jakin ahal izan genuen Mañeruibar kokatuta dagoela Nafarroa Garaiko etxe izenen hegoaldeko mugan, Izarbeibarrekin batera. Horrez gain, Mañeruibarko ipar eta hegoaldeko herrien arteanetxe izenen erabileranez berdintasunak atzeman genituen. Iparraldeko herrietan -Girgillao, Arginaritz, Etxarren eta Artazu- etxe izen tradizionalak agertzen dira dokumentazio zaharrean, guztiak -(r)ena atzizkiarekin (Martikorena, Otokorena, Zirizarena, Urrutiena, Amezketarena, Adanena, Arraiarena, Larunberena, Matierena…) eta, gainera, haietako batzuk iraupen luzekoak dira, bederen XVII. mendetik etortzen zaizkigunak. Hala ere, hegoaldeko herrietako dokumentazioan -Mañeru eta Zirauki- ez genuen inolako etxe izenik aurkitu. Salbuespenak izan litezke Julio Laitak ahoz jaso zituenak Ziraukin, Zokokua eta Txiberrekua, biaketxe izenak (-kua/ -koa atzizkiarekin). Hirigintza ikuspegi batetik, Ziraukin etxe izenak ez agertzea ulergarria da. Izan ere, Patxi Salaberrik dioenez Erdi Aroko herri harresituetan etxeak elkar gainka eraikitzen dira, horrela banakako izaera eta izena galduz (Salaberri 2006, 872).
Jarraian aurkezten ditugun euskarazko hitzak baliagarriak dira ibarreko euskara ezagutzeko baina, batez ere, laizki interesgarria litzateke, Mañeruibarko egungo euskaldunek hitzak bereganatuko balituzte, eguneroko hizkeran erabiliz.